Zadora: historia z końca XVIII wieku

Czasy stanisławowskie w Rzeczpospolitej. W Kodniu nad Bugiem, w majątku księżnej Elżbiety Sapieżyny funkcję kancelisty pełni tytułowy bohater, Jacek Zadora. Nikt nie wie, iż pan Jacek pochodzi z rodziny chłopskiej. Przed wielu laty jego rodzice, chcąc zapewnić dziecku lepsze życie, uznali go przed światem za zmarłego. Jednocześnie jednak oddali go do szkoły w Białej. Zdobywszy wykształcenie, Jacek Zadorski przybył do Kodnia, gdzie otrzymał posadę pisarza kancelaryjnego. Wydaje się, że nikt nie zna jego prawdziwego pochodzenia. Bohater kocha się w podkomorzance Barbarze. Jego konkurentem jest niejaki Ksawery Wysocki, pieniacz i awanturnik. Człek ów za pewną zniewagę mści się na Jacku. W dziele zemsty uzyskuje wsparcie w osobie rządcy Mazanowskiego, któremu Jacek Zadorski również zalazł za skórę. Czy prawdziwe pochodzenie pana Jacka zostaniem odkryte? I czy zdobędzie on miłość panny Barbary? Jakie przeszkody tytułowy bohater musi pokonać w staraniach o rękę ukochanej kobiety?
Na podstawie losów Jacka Zadorskiego autor przedstawia mentalność szlachty polskiej końca XVIII w., a zwłaszcza jej stosunek do chłopów. Tytułowy bohater musi ukrywać swoje chłopskie pochodzenie, ponieważ żyje w świecie szlachty i magnaterii. Ujawnienie prawdziwych korzeni mogłoby go narazić na społeczne wykluczenie, a nawet na utratę wolności.
Powieść porusza problem stosunku szlachty do warstwy plebejskiej. Jednocześnie z utworu dowiadujemy się o pracach stronnictwa patriotycznego na Sejmie Czteroletnim w zakresie ustawodawstwa mającego na celu poprawę bytu ludności włościańskiej.